Zienswijze energievisie DAL-gemeenten

De ontwerpvisie ‘Ruimte voor energie’ lag van donderdag 5 december 2019 tot en met woensdag 15 januari 2020 ter inzage. Het is een visie van de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum op ‘de ruimtelijke inpassing van hernieuwbare energie’. De ontwerpvisie is opgesteld om een visie en ruimtelijke afwegingskaders te hebben voor vooral zon- en windenergie op het grondgebied van deze gemeenten. Samen vanaf 1 januari de nieuwe gemeente Eemsdelta.

De gezamenlijke energiecoöperaties Lopec, Zonnedorpen, Green Power en Eendracht, allen actief in het Eemsdeltagebied hebben kennisgenomen van deze ontwerpvisie en hiervoor een stevige zienswijze opgesteld. Wij hechten grote waarde aan een dergelijke visie. Met een goede visie kunnen wij van onderop – voor en door bewoners, ondernemers en (maatschappelijke) instellingen – belangrijke stappen zetten in de energietransitie en de noodzakelijke reductie van broeikasgassen, waaronder CO2. Bovendien kunnen we ervoor zorgen dat de opbrengsten grotendeels binnen de lokale gemeenschap blijven en niet naar grote buitenlandse investeerders vloeien.

Totstandkoming visie

Ondanks de goede wil van de gemeenten om de inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen te betrekken bij de totstandkoming van de visie, zijn wij teleurgesteld over het proces. Slechts een klein deel van de bevolking (ruim 200 mensen) hebben gebruik gemaakt van de gelegenheid om input te geven. We hadden graag meegedacht om het aantal reacties te vergroten. Maar veel belangrijker: wij zien helaas onvoldoende van de input terug in de visie. Ook van onze input zien wij onvoldoende terug. Naar onze mening is het draagvlak voor de ontwerpvisie daarom erg dun. Dat is jammer en risicovol voor de verdere totstandkoming van energie-initiatieven.

Aandacht voor lokale initiatieven

Wij zijn positief over de aandacht die het stuk heeft voor de lokale energiecoöperaties en de rol die wij als coöperaties kunnen spelen in de lokale energietransitie. Het getuigt van de politieke wil om ons werk te faciliteren. De ruimte die in het stedelijk gebied en een bufferzone daaromheen wordt geboden voor nieuwe opwek, geven ons mogelijkheden voor energie-initiatieven van en door de lokale bevolking.
Ook de ruimte die vanuit de gemeenten op voorhand wordt gegeven aan de ontwikkeling van dorpsmolens en de wil om bij de provincie hiervoor letterlijk en figuurlijk ruimte te vragen, stemmen ons hoopvol.

Overigens hebben wij de indruk dat de rol en ontwikkelkracht van de lokale energiecoöperaties wordt onderschat. Met het Nationale Klimaatakkoord als basis is de periode aangebroken waarin wij zélf risicodragend ontwikkelen, zélf onze projecten financieren en vooral zélf met de leden bepalen hoe de revenuen ten goede komen aan ons gebied. Gemeenten hoeven niet meer bang te zijn te worden ‘overvallen’ door commerciële ontwikkelaars die zonder de omgeving te betrekken grote zonneparken realiseren. Voor het bewaken van de lokale participatie zijn de gemeenten nu het bevoegd gezag op basis van landelijke regelgeving, waardoor ongewenste situaties verleden tijd zijn. Daardoor kunnen gemeenten voor de ruimtelijke inpassing van zon en wind een meer open beleid opstellen.

Ruimtegebrek voor energie

Met het voorliggende beleid ‘Ruimte voor Energie’ is van dat open beleid wat ons betreft geen sprake. Er wordt in de visie veel voorgeschreven, waardoor er weinig ruimte over blijft om de noodzakelijke grotere initiatieven te ontplooien. De gemeente kiezen ervoor het beleid te laten aansluiten bij de nationale ambitie met doelstellingen in 2050 en daarmee de opgave van de energietransitie naar een volgende generatie door te schuiven. Hierdoor kunnen wij er, bij voorkeur samen met de gemeenten, niet voor kiezen een sneller pad te bewandelen. Ook ontstaat er geen ruimte om buiten de ADL-gemeenten andere gebieden met gebrek aan ruimte te helpen, zelfs niet als dat betekent dat daardoor een geldstroom naar de lokale gemeenschap geborgd kan worden. In een tijd, waarin de Europese Unie wil versnellen en de Nederlandse regering móet versnellen in de terugdringing van CO2-uitstoot, is er behoefte aan zorgvuldig afgewogen mogelijkheden, niet aan de beschreven beperkingen.

Ook grootschalige initiatieven

Naast het realiseren van kleinschalige initiatieven op daken en land zetten wij als coöperaties – in samenwerking met belangrijke marktpartijen – ook in op realisatie van grootschalige zonneweiden en windmolens op landschappelijk verantwoorde en vooral door de omgeving geaccepteerde locaties. Het is voor zowel commerciële partijen als de coöperatieve beweging erg lastig, zo niet onmogelijk, om nog rendabele initiatieven te ontplooien die recht doen aan de noodzaak van hernieuwbare energie op land. Want naast de noodzakelijke opwek van energie op daken, is het met de opgave voor CO2-reductie zeker dat ook land nodig zal zijn. De gemeenten hebben daarvoor een zorgplicht en wij realiseren dat graag zo snel mogelijk.

De visie legt naar ons idee een (te) eenzijdige nadruk op landschappelijke kwaliteiten en staat daarmee verdere ontwikkeling in de weg. Er is méér mogelijk. Met behoud van landschap waar nodig en goede inpassingen waar mogelijk. Er is landschappelijk weloverwogen ruimte te vinden voor projecten met een grotere schaal dan de gemeenten in de visie aangeven. De overall indruk die wij nu aan de ontwerpvisie overhouden, is meer die van ‘nee, tenzij’ dan van ‘ja, mits’. Wij maken ons grote zorgen dat daarmee juist ruimtegebrek voor nieuwe energie ontstaat.

Visie als boekwerk

Het beleidsdocument is een heel boekwerk geworden en leest als een opsomming van (te) veel beperkingen. Dat is niet in de geest van Omgevingswet, waar gemeenten de rol van regisseur past. Ook voor ons staan sociale, cultuurhistorische en landschappelijke waarden voorop bij ontwikkeling van nieuwe initiatieven. Maar dat wil niet zeggen dat er geen goede inbedding of kwalitatieve aanpassingen mogelijk zijn. Zoals de gemeenten weten ontwikkelen wij op dit moment al ideeën en initiatieven die vanuit zeggenschap en opbrengsten voor eigen gebied komen. Met het voorliggende beleid worden velen daarvan onhaalbaar.

Beroep op gemeenten

Wij vragen de gemeenten NU ruimte om de nodige stappen te zetten. Wij vragen hen de weg die wij als coöperaties en andere goede initiatieven willen bewandelen te faciliteren. Met een helder en veel beknopter kader, zonder het verder in te kleuren. Maar bijvoorbeeld ook met voor coöperaties aangepaste legesverordeningen en ambtelijke ondersteuning. Als jonge coöperaties hebben wij de ambitie om ons de komende jaren verder te professionaliseren en daardoor vanuit inwoners en lokale ondernemers in onze eigen energie te voorzien. Dat is ook wat onder andere de Provincie Groningen en het Klimaatakkoord nastreven, stimuleren en faciliteren. Met het voorliggende beleid zullen wij daarin aanzienlijk worden beperkt en verliezen wij het van de grote gevestigde orde van energiebedrijven. Dat is onacceptabel, want de gemeenschap heeft het recht in onze eigen energie te voorzien. Daar staan en gaan wij voor. Wie dount zulf!

Wij hopen natuurlijk dat de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum onze zienswijze overneemt en het voorgestelde beleid hierop aanpast. De gemeenteraden nemen hierover in maart een besluit, waarmee de visie ‘Ruimte voor energie’ definitief is.

De zienswijze van de gezamenlijke coöperaties Lopec, Zonnedorpen, Green Power en Eendracht kunt u hier lezen: